از این‌رو در دی‌ماه سال85 و با تلاش‌های شهرداری تهران کلنگ احداث نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب در پایتخت به زمین خورد. عملیات اجرایی نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب از اواخر سال89 آغاز شد اما به دلایلی ازجمله نبود سرمایه‌گذار و تأخیر در فاینانس‌ها عملیات اجرایی این پروژه به تأخیر افتاد تا اینکه شهردار تهران اعلام کرد به‌منظور جلوگیری از توقف این پروژه به‌طور مستقیم وارد کار اجرایی می‌شود وبا استفاده از توان داخلی، کار ساخت را دنبال می‌کند. شورای شهر تهران نیز با حمایت از شهرداری بودجه فاز نخست نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب را به تصویب رساند تا شرایط برای تسریع در اجرای آن فراهم شود. در واپسین ماه‌های سال89 ساخت نمایشگاه بین‌المللی آفتاب آغاز شد. در فاز اول، این نمایشگاه دارای 3سالن بزرگ است. سالن‌های 3قلو، سالن‌های اصلی نمایشگاه خواهند بود که 25هزار مترمربع فضای سرپوشیده نمایشگاه را به‌خود اختصاص می‌دهند. 3سالن نمایشگاه که 2نمایشگاه با دهنه 50متری و یک نمایشگاه میانی با دهنه 80متری خواهند بود از سالن‌های اصلی نمایشگاه مجموعه شهر آفتاب است که در فاز اول به بهره‌برداری می‌رسد. این پروژه هم‌اکنون مراحل پایانی ساخت را می‌گذراند. آنچه در طول سال‌های تحریم بر این پروژه گذشت، نشانی دارد از خلاقیت و نوآوری. طراحی سازه فولادی این نمایشگاه بسیار منحصر به فرد است. از این‌رو با طراح سازه فولادی این نمایشگاه به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌آید. فضل‌الله جهانگرد در این گفت‌وگو خبر از ویژگی‌های منحصر به فرد اتفاقات نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب می‌دهد.
- کدام ویژگی سازه فولادی نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب بیش از هرموضوعی دارای اهمیت است؟
اساسا نمایشگاه شهر آفتاب دارای ویژگی‌های منحصر به فردی چه در معماری و طراحی و چه در سازه فولادی است. درست است که طراحی اولیه این نمایشگاه متعلق به شرکت آلمانی GMP است، اما شیوه اجرا و استفاده از تکنولوژی برای ساخت نمایشگاه کاملا بومی و ایرانی شده است. در بخش سازه‌های فولادی این نمایشگاه دارای ویژگی‌های بارزی است. 2ویژگی عمده در این بخش وجود دارد که می‌توان به آن اشاره کرد. یکی از مشخصه‌های آن ابعاد بزرگ دهانه این سازه‌هاست. مشخصه دیگر این مجموعه، استفاده از پیونده یا گره‌ریختگی فولادی است که برای نخستین بار در کشور مورد استفاده قرار گرفته است. مبدع این پیونده‌ها ژاپنی‌ها بودند که در ورزشگاه تویوتا و چندین ورزشگاه دیگر از آن استفاده کردند. کشور آلمان نیز دومین کشوری است که از این شیوه در ساخت بناهای عظیم استفاده کرده است. آلمانی‌های در ساخت ایستگاه قطار اصلی شهر برلین از آن استفاده کردند. تا آنجا که اطلاع دارم، ایران سومین کشوری است که از پیونده‌های ریختگری با ابعاد بزرگ استفاده می‌کند خوشبختانه برای به‌دست آوردن این فناوری به دانش و تجربه بومی تکیه کرده و با استفاده از مهارت‌های مهندسان ایرانی به آن دست یافتیم.
- ویژگی این پیونده‌ها چیست؟ در مورد این پیونده‌ها توضیح می‌دهید.
برای توضیح این پیونده‌ها و لزوم استفاده از آن در نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب باید کمی به عقب بازگردیم. طراح این پروژه یک شرکت آلمانی با نام GMP بود. کسی که نمایشگاه شهر آفتاب را طراحی کرد، شخصی بود به نام مارک. او اصرار بر این داشت که وقتی تیرها از کنار هم عبور می‌کنند، نباید با یکدیگر تلاقی داشته باشند بلکه این تیرها باید مانند بافت یک سبد باشند و باید کاری کرد که به‌نظر برسد این تیرها از داخل هم عبور کرده‌اند. او به‌گونه‌ای سقف نمایشگاه را درنظر گرفته بود که بدون هیچ پیچ و اتصال سقف عظیم سالنی با دهانه 50یا 80متر استوار بماند و بتواند سازه‌های دیگر را نیز بر خود حمل کند. این ایده تیم اجرایی ایرانی را بسیار محدود کرد. از این‌رو به‌دنبال پیدا کردن راه‌حل افتادیم. در جریان مطالعات متوجه شدیم که گره ریختگی به این منظور توسط ژاپنی‌ها ابداع شده است که اتفاقا مورد تأیید بسیاری از نهادهای علمی است و همچنین مورد تأیید استاندارد آمریکا. این موضوع را به طراح آلمانی پیشنهاد دادیم. او نیز پس از مشورت با طراحان دیگر، از اجرای این شیوه ابراز رضایت کرد و این طرح را مورد تأیید قرار داد. اما به‌دلیل وجود تحریم‌ها متوجه شدیم که این قطعه امکان ورود به داخل کشور را ندارد. حتی تکنولوژی آن‌را نیز نمی‌توانستیم وارد کنیم. لذا فاز اول این ایده که ورود و ساخت این قطعه توسط مشاور آلمانی بود متوقف شد. بنابراین تصمیم گرفتیم که این تکنولوژی را خودمان در کشور راه‌اندازی کنیم. از این‌رو مطالعات گسترده انجام دادیم تا متوجه شویم این قطعه چگونه و با چه مشخصاتی طراحی و ساخته شود و جنس و وزن آن چگونه است و اطلاعات اولیه را توانستیم به‌دست آوریم و کار طراحی و ساخت آن‌را نیز در داخل آغاز کردیم که اتفاقا مایه تعجب مشاور شد.
- مشخصه دوم این پروژه چه بود؟ کمی درباره آن توضیح می‌دهید؟
مشخصه دومی که در ساخت این گره‌ها مورد توجه قرار گرفت، استفاده از 52 SD است؛ یعنی بهره‌گیری از فولاد با استقامت مقاومتی بالاتر که این ویژگی ازجمله مشخصه‌های این پروژه است. از این نوع فولاد در سازه‌های عظیم مانند پل‌ها و بناهای بزرگ استفاده می‌شود. با استفاده از این فولاد توانستیم ابعاد تیرها را ظریف و دقیق از آب درآوریم. این در حالی است که این اتفاق در نگهداری سقف سالن‌هایی است که ابعاد دهانه آنها 50 و 80 متر است.
- در واقع شما از این نوع فولاد برای ساخت یک سقف یکپارچه بهره بردید؟
اتفاقا این سؤال شما، چالش بعدی ما در این پروژه را توضیح می‌دهد. وقتی خواستیم در اجرا آنچه مورد توجه عزیزان در معاونت فنی عمرانی بود انجام دهیم، مشکلاتی پیش‌رویمان بود. ازجمله آن اتصال قطعات سقف سالن‌های 3قلو بود. این قطعات در کارخانه ماشین‌سازی اراک با دقت و حساسیت ساخته می‌شد و به محل پروژه انتقال می‌یافت و باید در محل احداث شهر آفتاب به‌صورت یک قطعه واحد سرهم شده، با 16جک به‌صورت همزمان به بالا کشیده شده و بر بالای سالن‌های 3قلو نصب می‌شدند. اما به‌دلیل تحریم‌ها این اتفاق نیفتاد و ما از وارد کردن این جک‌ها محروم شدیم. بنابراین شیوه اجرای کار را تغییر دادیم و تلاش کردیم نصب قطعات سقف را در محل و با فاصله 35متری از زمین انجام دهیم. الان روش نصب ما با استفاده از پایه‌های موقت است که سختی‌ها و محاسبات دقیقی دارد.
- هنگام آغاز کار با توجه به پیچیدگی‌های مطرح شده تا چه اندازه باور برای ساخت و به انجام رساندن کار از طریق مهندسان ایرانی وجود داشت؟
هنگامی که طراحی کار توسط مشاور انجام شد و در مرحله انتخاب پیمانکار چندین جلسه تشکیل شد، با توجه به پیچیدگی‌های کار، برخی از همکاران و فعالان این پروژه معتقد بودند که طرح مجموعه نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب را مشاوران باید از ابتدا طراحی کنند. خوشبختانه در یک جلسه که با حضور معاون محترم فنی عمرانی شهردار تهران در محل نمایشگاه بین‌المللی داشتیم، این موضوع مورد بررسی قرار گرفت. دکتر حسینی در آن جلسه از همکاران پرسید که مگر این پروژه طراحی نشده است؟ همکاران اعلام کردند که این پروژه طراحی شده است. معاون محترم فنی عمرانی از ما جویا شدند که آیا مشکلی برای انجام این کار وجود دارد. بنده و برخی دیگر از همکاران اعلام کردیم که در اجرای این کار مشکل خاصی وجود ندارد. من توضیح دادم که این پروژه،پروژه‌ای خاص است و ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشد اما قابل حل است و باید به سمت اجرای دقیق آن پیش برویم. دکتر حسینی در آن جلسه اعلام کردند که با مسئولیت شهرداری تهران شما وارد فعالیت شوید و این عرصه را پیش ببرید که خوشبختانه با حمایت جدی ایشان توانستیم فناوری جدیدی را در احداث سقف‌های نمایشگاهی با دهانه 50و 80متر به شیوه گره ریختگری ایجاد کنیم که این دستاورد بسیار بی‌نظیر و دارای اهمیت است.
نمایشگاهی برای غرب آسیا
نمایشگاه بین‌المللی شهر آفتاب در فاز اول با 25هزار مترمربع فضای سرپوشیده، دارای 3سالن نمایشگاهی است. سالن ملل، در بخش ورودی 3سالن اصلی قرار دارد. برای ورود به سالن‌های 3قلو و مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب باید ابتدا از سالن بین‌الملل عبور کرد که برای ساخت این سالن از بنای تخت‌جمشید، الگو گرفته شده و قرار است در این سالن 100ستون همانند 100ستون تخت‌جمشید احداث شود. این مجموعه، نمادی از معماری ایرانی- اسلامی و نشان‌دهنده نمادهای ملل مختلف است. سالن ملل توزیع‌کننده جمعیت به مکان‌های مختلف نمایشگاه است و مبتنی بر معماری سنتی ایرانی-اسلامی است که با سازه‌های مدرن و تکنولوژی بالا اجرایی می‌شود. ستون‌های سالن ملل 18مترارتفاع دارد و مردم می‌توانند از بخش جنوبی وارد این سالن شده و یا از بخش شرقی با عبور از باغ ایرانی، وارد این سالن و بخش نمایشگاهی مجموعه شهر آفتاب شوند. به‌نظر می‌رسد که این مجموعه به‌عنوان مرکزی تجاری فرهنگی قلمداد شود چرا که از موقعیت خاص جغرافیایی برخوردار بوده و در مجاورت حرم امام خمینی(ره) قرار گرفته و از نظر معماری، هماهنگی بین مجموعه حرم امام و این فضا به شکل مطلوب به‌وجود آمده است. مساحت فضای نمایشگاهی مجموعه آفتاب در فاز نخست 120هزار مترمربع است و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است. در نمایشگاه شهر آفتاب، باغ ایرانی به موازات راه اصلی احداث می‌شود و 6متر از کف نمایشگاه پایین‌تر است. شرکت Gmp آلمان پایه نمایشگاه را طراحی کرده است. این شرکت نمایشگاه شهر آفتاب را برای برگزاری مناسبت‌های بین‌المللی در سطح غرب آسیا و با معیارهای جهانی طراحی کرده است. این نمایشگاه به‌دلیل وسعت 120هزار مترمربعی بعد از کشور چین و ژاپن بزرگ‌ترین نمایشگاه آسیا خواهد بود. غیر از فضاهای تجاری و اداری فضاهای سکونتگاهی نیز در این مجتمع دیده شده تا میهمانان خارجی و یا هموطنانی که از شهرهای دیگر برای بازدید به نمایشگاه می‌آیند بتوانند از امکانات مناسب اقامتی شامل هتل 5ستاره و یک مهمانسرا استفاده کنند که البته این فضاها در فازهای بعدی طرح دیده شده که پس از تکمیل فاز اول، عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.
